Stoacılık, Antik Yunan ve Roma’da gelişmiş bir felsefe akımıdır. MÖ 3. yüzyılda Kıbrıslı Zenon tarafından Atina’da kurulan stoacılık, evrenin mantıklı bir düzeni olduğuna ve insanların bu düzene uygun yaşaması gerektiğine inanır. Stoacılar, erdemin en yüksek iyilik olduğuna ve dışsal şeylerin (zenginlik, sağlık, mutluluk gibi) erdemden daha az önemli olduğuna inanırlar. Bu felsefe, insanın kendi kontrolü altındaki şeylere odaklanması, kontrolü dışındaki şeylere ise kayıtsız kalması gerektiğini savunur.

Stoacı felsefede ilişkilere göz attığımızda ise, değiştirebileceğimiz şeyleri değiştirmemiz, değiştiremeyeceğimiz şeylere katlanmamız gerektiğini söyleyen felsefedir.  Birlikte olduğumuz insanlar çok önemlidir. Ahlaki pusulamızı belirlerler ve hatta nasıl düşündüğümüzü etkilerler.  Sahip olduğunuz arkadaşlar ve birlikte olduğunuz kişiler sizi siz yapacaklardır, bu yüzden bunların kim olduğunu iyi tartmalıyız.

Bir insanla yeterince uzun süre omuz omuza olduğunuzda, o da size bulaşır. Şeyler için aynı kelimeleri kullanmaya başlarsınız, dünyayı aynı şekilde görürsünüz ve hatta onlar gibi davranmaya başlarsınız. Kendimizi çevrelediğimiz insanlar kim olduğumuzu oluşturur, ancak biz genellikle bu konuda tuhaf bir şekilde duyarsız oluruz. Kiminle arkadaşlık ettiğimize çok daha fazla sahip çıkmalı ve çok daha fazla düşünmeliyiz.

Bu, Epiktetos’un ve genel olarak Stoacılığın bize öğretebileceği birçok pratik şeyden biridir .

Burada olmayı sen seçtin

Neden ilişkilerimize çoğu zaman sanki kontrolümüz dışındaymış gibi davranırız? “Ailenizi seçemezsiniz” veya “O benim arkadaşım; buna engel olamazsınız” gibi şeyler söyleriz. Sanki sadakatsiz olarak adlandırılmak, geri dönmeyeceğimiz bir iftiraymış gibi.

Bu samimiyetsizdir çünkü Stoacılar ve Varoluşçuların da kabul ettiği gibi, hayatta kabul ettiğimizden daha fazla kontrolümüz olan şeyler vardır. Evet, anne babanızı seçemezsiniz, ancak onları her Şükran Günü’nde görmek “zorunda” değilsiniz. 20’li yaşlarınızda biriyle bir kez eğlenmiş olmanız, sizi sonsuza dek bir yeminle bir arada tutmaz. İş arkadaşlarınızı seçemeyebilirsiniz, ancak sizi ofis Noel partisine zorlayan bir evren yasası yoktur.

Stoacılığın büyük bir kısmı, hayatlarımızda sahip olduğumuz seçim gücünü fark etmemizden gelir. Bize “Kararlarınız için dünyayı suçlamayın” diyen tokat gibi hizmet eder. Stoacılık, değiştirebileceğimiz şeyleri değiştirmemiz ve değiştiremeyeceğimiz şeylere katlanmamız gerektiğini söyleyen felsefedir. Ve her gün, her an bir seçimle başlar. Arkadaşınızı ve arkadaşlarınızı seçersiniz.

Kötü arkadaşlıklar kurmak ruha (ya da modern bir versiyonunu tercih ederseniz, ruh sağlığımıza) zararlıdır. Bunun nedeni, bir ilişki toksik olduğunda veya arkadaşlığımız kötü davranan düzenbazlarla dolu olduğunda, kendimiz de düzenbaz oluruz. Epiktetos’un yazdığı gibi, “Eğer bir arkadaş kirliyse, arkadaşları da ne kadar temiz başlamış olurlarsa olsunlar, ister istemez biraz kirlenirler.”

Ve bu ne kadar da doğru. Eğer bir akşamı dedikodu yaparak ve kötü davranarak geçirirsek, aynı zamanda kinci ve zalim oluruz. Eğer arkadaşlarımızın hırsı yoksa veya arzulananla alay ediyorsa, asla hayal kurmaya cesaret edemeyiz. Eğer arkadaşlarımız cehaleti kutluyorsa, eğitime veya öğrenmeye hiç önem vermeyiz.

Sahip olduğunuz arkadaşlar ve birlikte olduğunuz kişiler sizi siz yapacaklardır, bu yüzden bunların kim olduğunu iyi tartmalıyız.
Arkadaşlarımız bizi küçülttüğünde veya doğaları gereği bizi kirletip lekelediğinde, onları hayatımızdan çıkarma seçeneğine sahibiz. Birinin nasıl davrandığını veya nasıl olduğunu (kolayca) değiştiremeyiz, ancak onlara vermeyi seçtiğimiz ilgiyi değiştirebiliriz . Daha güçlü olmak için spor salonuna gideriz, daha akıllı olmak için okur ve öğreniriz ve sağlıklı olmak için iyi besleniriz — ancak, etrafımızdakilerin sağlığımız ve davranışlarımız üzerindeki etkisini genellikle pek düşünmeyiz.

Stoacılık hastalığı ortadan kaldırır

Epiktetos’un iki bin yıl önce yazdıklarını destekleyen birçok modern bilimsel kanıt var. Deney üstüne deney, sosyal ilişkilerimizin ahlaki pusulamız ve değerlerimiz üzerinde ne kadar etkili olduğunu gösterdi. Örneğin, etrafımızdakiler çevreyi önemsiyorsa, biz de çevreye önem verme olasılığımız çok daha yüksek. Öte yandan, kendilerini önyargılı insanlarla çevreleyen ergenlerin kendilerinin de önyargılı olma olasılığı çok daha yüksek . Hatta erdemli veya takdire şayan olarak adlandırdığımız şeylerin veya insanların sosyal bağlamımız tarafından belirlendiği bile düşünülüyor . Kendimizi kiminle çevrelediğimiz gerçekten önemli.

Epiktetos okuyucularına “filozofların” arkadaşlığını aramalarını ve seçmelerini tavsiye eder. Bununla tozlu kütüphanelere ve kutu gibi ofislere kilitlenmiş profesyonelleri kastetmiyor. Bunun yerine, aktif olarak kendilerini geliştirmek isteyen, daha akıllı, daha nazik ve daha tatmin olmuş olmak isteyen insanları kastediyor. Onlar, olduğunuz kişiyle gurur duymanızı sağlayan ancak aynı zamanda daha iyi davranmanız için sizi zorlayan kişilerdir. Erdemi geliştirirler. Teşvik ederler, desteklerler ve tavsiye verirler, ancak aynı zamanda yoldan çıktığınızda veya bir eşek olduğunuzda sizi uyarırlar. Epiktetos’a göre filozoflar sizin gelişmenizi isterler.

Yani, belki de hepimizin hayatımızda biraz ilişki ayıklaması yapmasının zamanı gelmiştir. Hayatımızda harika seçimlerimiz var ve arkadaşlarınız ve aileniz kaderci bir şekilde tayin edilmemiştir. Sahip olduğunuz arkadaşlar ve birlikte olduğunuz kişiler sizi siz yapacak, bu yüzden kim olduklarını dikkatlice tartmalıyız.